Türkiye'nin kredi notunu Moody's yükseltti, Fitch sabit tuttu: İşte notlar ve nedenleri

İki kuruluş da enflasyondaki düşüşe ve ekonomik dengelenmeye dikkat çekti, ancak dış kırılganlıklara karşı temkinli olunması gerektiğini vurguladı.

Kredi riski bir borçlunun, şirket ya da bir ülke olsun, kredi geri ödeme yükümlülüklerini yerine getirmeme olasılığını ifade eder. Kredi derecelendirme kuruluşları da, bireysel şirketlere, hisse senetlerine, hükümetlere, kurumsal veya belediye tahvillerine, ipotek teminatlı menkul kıymetlere, kredi temerrüt swaplarına ve teminatlı borç yükümlülüklerine "kredi riski derecelendirmesi" verebilir. 

Bu menkul kıymetlerden birine verilen derecelendirme, menkul kıymetin bir yatırım mı yoksa spekülatif bir fırsat mı olduğunu belirlemek için kullanılabilir. Daha yüksek derecelendirilmiş menkul kıymetler yatırım sınıfındadır ve daha düşük derecelendirilmiş menkul kıymetler daha spekülatiftir.

Bu, bir piyasa katılımcısının yatırım notu yüksek menkul kıymetleri doğrudan satın almak veya uzun pozisyon almak isteyebileceği, ancak kredi riski daha yüksek olabilecek menkul kıymetlerin fiyat hareketleri üzerinde spekülasyon yapmak için fark sözleşmeleri (Computational Fluid Dynamics - CFD) veya spread bahisleri gibi finansal türevleri kullanmak isteyebileceği anlamına gelir. CFD'ler yatırımcı ile aracı kurum arasında yapılan hisse senedi, tahvil, endeks veya emtia gibi varlıklara fiilen sahip olmadan sadece fiyat beklentilerinin alınıp satılmasını sağlayan türev araçlardır.

CFD'ler veya spread bahisleri, uzun pozisyon açarak dayanak varlığın fiyatının yükselmesini spekülasyon yapmanıza ve kısa pozisyon açarak fiyatın düşmesini spekülasyon yapmanıza olanak tanır. Bu, piyasa katılımcılarının daha spekülatif kredi notuna sahip menkul kıymetler üzerinde pozisyon almaları için popüler finansal ürünler haline getirir.

Fitch’in kararı, Türkiye’nin yüksek enflasyon geçmişi, para politikasına yönelik siyasi müdahale geçmişi, yüksek finansman ihtiyacı ve zayıf yönetişim notları gibi kredi notunu baskılayan faktörlere dayandırıldı. Fitch, para politikasının 2026’ya kadar sıkı kalmasını beklerken, enflasyonun Haziran 2024'te yüzde 72’den Haziran 2025’te yüzde 35’e düştüğünü belirtti. Enflasyonun 2025 sonunda yüzde 28, 2026 sonunda ise yüzde 21 seviyesine gerileyeceği öngörüldü. Ayrıca, Türkiye'nin GSYH büyümesinin 2025'te yüzde 2,9’a, 2026’da ise yüzde 3,5’e yükselmesi bekleniyor. Kuruluş, ABD'nin Türkiye’ye gümrük tarifesi uygulama riskini ise düşük olarak değerlendirdi.

Öte yandan Moody’s, Türkiye'nin uzun vadeli kredi notunu bir kademe yükseltti. Yapılan açıklamada, Türkiye’nin uzun vadeli yabancı ve yerel para cinsinden notlarının “B1”den “Ba3”e çıkarıldığı belirtildi. Görünüm ise "pozitif"ten "durağan"a çekildi. Not artışının gerekçesi olarak, Merkez Bankası'nın parasal sıkılaştırmaya olan bağlılığı, enflasyonist baskıların azaltılması, ekonomik dengesizliklerin giderilmesi ve TL’ye olan güvenin yeniden tesis edilmesi gösterildi. Moody’s ayrıca, politika tersine dönüş riskinin azaldığı yönündeki değerlendirmeye dikkat çekti.

Kuruluş, iç talebin zayıf seyretmeye devam edeceğini, reel GSYH büyümesinin 2024’teki yüzde 3,2’den 2025’te yüzde 2,2’ye düşmesini, 2026’da ise tekrar yüzde 3,2’ye yükselmesini bekliyor. Bu büyüme oranı, ülkenin yüzde 3,5-yüzde 4,5 aralığındaki potansiyelinin altında kalıyor.

Moody’s, cari işlemler açığının Mart 2023’teki yüzde 5,4 seviyesinden, Mart 2025’te yüzde 0,9’a gerilemesinin ekonomide dengelenmeye işaret ettiğini belirtti. Ancak Merkez Bankası'nın net döviz rezervlerinin kısa vadeli dış borçların sadece yüzde 30’unu karşılayabildiğine dikkat çekerek, dış şoklara karşı kırılganlığın sürdüğü uyarısında bulundu. Moody’s’in ülkelere verdiği notlar, devlet tahvillerinin ne kadar güvenli olduğunu gösterir. Bu notlar, şu iki temel kritere dayanır: "Ekonomik ve mali performans" ve "Borç geri ödeme kapasitesi ve riskleri."

Moody's notları, en güvenilirden en riskliye doğru şu şekilde sıralanır:
- Yatırım Yapılabilir Seviye:
Aaa: En yüksek kalite, çok düşük risk
Aa1, Aa2, Aa3: Çok yüksek kalite, düşük risk
A1, A2, A3: Güçlü, orta düzeyde risk
Baa1, Baa2, Baa3: Orta kalite, bazı ekonomik dalgalanmalara duyarlı

Yatırım Yapılamaz Seviye:
Ba1, Ba2, Ba3:    Spekülatif, riskli yatırım
B1, B2, B3: Oldukça spekülatif
Caa1, Caa2, Caa3: Yüksek derecede riskli
Ca: Borcunu ödeyememe ihtimali çok yüksek
C: Temerrüde düşmüş ya da neredeyse kesin temerrüt

Moody's Notunu Belirleyen Temel Faktörler:
Ekonomik yapı:    Büyüme hızı, çeşitlilik, üretkenlik
Mali durum: Bütçe açığı, kamu borcu seviyesi, vergi toplama kapasitesi
Dış borç ve döviz rezervleri: Dış borcun GSYH’ye oranı, rezerv yeterliliği
Siyasi istikrar ve yönetişim: Hukukun üstünlüğü, demokratik kurumlar, reform yeteneği
Para politikası: Enflasyon, merkez bankası bağımsızlığı, faiz politikası

Buradan da anlaşılacağı gibi, Türkiye'ye verilen Ba3 notu yatırım yapılabilir seviyenin hâlâ altında ama B1’e göre daha olumlu bir algı oluşturuyor. Türkiye'nin finansman maliyetleri düşebilir, hem iç hem dış yatırımcı açısından cazibe artabilir. Görünümün durağanlaşması, risk fırsat dengesinin daha dikkatli izlenmesi gerektiğini vurguluyor: olumlu potansiyel olsa da siyasi veya ekonomik dalgalanmalar ters etki yaratabilir.

Fitch'in ülkelere verdiği notlar ve anlamları

Yatırım yapılabilir düzeyler:
AAA: En yüksek güvenilirlik, neredeyse sıfır risk
AA+, AA, AA−: Çok yüksek güvenlik, düşük risk
A+, A, A−: Güçlü ama ekonomik dalgalanmalara açık
BBB+, BBB, BBB−: Orta düzeyde güven, yatırım yapılabilir son derece

Yatırım Yapılamaz Seviye
BB+, BB, BB−: Spekülatif; ekonomik stres altında zayıflayabilir
B+, B, B−: Yüksek riskli, temerrüt ihtimali B tipi seviyesinde
CCC, CC, C: Temerrüt riski çok yüksek; C: borçlarda temerrüt muhtemel
RD (Restricted Default): Seçici temerrüt
D: Tam temerrüt (ödemede başarısızlık)

Fitch, bir ülkenin ekonomik, siyasi ve mali yapısını değerlendirerek not verir. 
Makroekonomik göstergeler: GSYH büyümesi, enflasyon, işsizlik
Mali durum: Bütçe açığı, devlet borcu/GSYH oranı, faiz yükü
Dış kırılganlıklar: Cari açık, dış borç stoku, döviz rezervleri
Siyasi ve kurumsal riskler: Yönetişim kalitesi, politik stabilite, hukukun üstünlüğü
Finansal sistemin direnci: Bankacılık sistemi ve döviz pozisyonları
Yapısal reformlar: Kurumsal, enerji, vergi, işgücü ve çevresel reformlar

Fitch Ratings, 26 Temmuz 2025 tarihinde Türkiye'nin uzun vadeli döviz cinsinden IDR notunu “BB‑” olarak teyit etti ve görünümünü “Stable (Durağan)” olarak sürdürdü.
Fitch, Eylül 2024’te Türkiye’nin notunu “B+” seviyesinden “BB‑” seviyesine yükseltmiş, ve görünümü “Stable” olarak belirlemişti.
Ocak 2025 değerlendirmesini yaptı ve aynı notu ve durumu korudu.
Fitch'in bu notunu destekleyen faktörlerin başında düşük kamu borcu oranı, ürdürülebilir dış finansman erişimi ve bankacılık sektörünün dayanıklılığı geliyor.

Dolayısıyla, Fitch notunun BB‑ olarak sabit tutulması, hâlâ yatırım yapılabilir seviyenin (BBB−) altında olduğunu gösterse de memnuniyet verici bir seviye olarak kabul ediliyor. Görünümün durağan olması, notta bir düşüş veya yükseliş beklentisinin kısa dönemde sınırlı olduğunu işaret ediyor.

Dünya genelinde kabul gören üçüncü kredi derecelendirme şirketi S&P, Türkiye kararını 25 Nisan 2025'te açıkladı. Kurum, Türkiye'nin uzun vadeli kredi notunu 'BB-' seviyesinde tutarken not görünümünü de "durağan" olarak teyit etti.

Notun, son dönemde döviz kuru oynaklığındaki artışa ve döviz rezervlerindeki azalmaya rağmen, Türkiye'deki yetkililerin yüksek enflasyonu düşürme ve dolarizasyonu azaltma politikalarını sürdürdükleri yönündeki görüşümüzü yansıttığı belirtildi.

Notta "Durağan görünüm, mevcut ekonomi ekibinin sıkı para politikasını sürdüreceği, böylece iç ve dış gerginlikler karşısında hükümetin orta vadeli programıyla ilişkili uygulama risklerini dengeleyeceği yönündeki görüşümüzü yansıtmaktadır" dendi. Mart ayında muhalefet liderlerinin tutuklanmasına karşı yapılan son protestoların, yatırımcı ve hanehalkı güveninin yanı sıra döviz istikrarı ve büyüme açısından uzun vadeli bir engel teşkil edebileceği ifade edildi.

Reel efektif döviz kurunun son dönemdeki değer kazancının ihracat faaliyetini etkileyebileceği belirtilerek "Bu nedenle, yatırım harcamalarının düşmesi ve işsizliğin artması beklendiğinden, yüzde 2,7'lik GSYİH büyüme tahminimiz risklere tabi" değerlendirmesi yapıldı. Kurumun 2026 yılı için büyüme öngörüsü ise yüzde 2,9.

Türkiye'nin mali istikrarı veya daha geniş anlamda kamu maliyesi üzerindeki baskıların, özellikle de anti-enflasyonist politikaların tersine dönmesi ve net döviz rezervlerindeki azalmanın yoğunlaşması halinde notun düşürülebileceği ifade edildi. Enflasyon oranının tek haneli rakamlara yakınsaması, Türk lirasına ve daha genel olarak yurt içi sermaye piyasalarına olan uzun vadeli güvenin yeniden tesis edilmesi konusunda daha fazla ilerleme kaydedilmesi halinde notun yükselebileceği belirtildi.

Buradan da görüleceği gibi, Fitch ve Moody's, son dönemde Türkiye’nin notunu yükseltti, bu olumlu bir gelişme. Ancak her iki not da hâlâ yatırım yapılabilir seviyenin altında. Bu, Türkiye’nin uluslararası yatırımcılar gözünde yüksek riskli kategoride olduğunu gösteriyor. Görünümlerin durağan kalması, kısa vadede yeni bir not değişikliği beklenmediği anlamına geliyor. Kalıcı not artışı için: enflasyonda kalıcı düşüş, kur istikrarı, rezervlerin artması ve kurumsal reformlar gerekiyor. 

Bu iki kuruluşa, Nisan ayında yapılan S&P notunu da eklersek, üç kuruluşun da 2023 sonu – 2024 ortasında Türkiye’nin notunu yükselttiğini söyleyebiliriz. Ancak halen yatırım yapılabilir seviyenin 2–3 kademe altında. Üç kuruluşun ortak olumlu teması, "Para politikasında sıkılaşma ve rezerv birikimi" olarak öne çıkarken, "Enflasyon, kur baskısı, dış finansman ihtiyacı, yapısal reform eksikliği" de ortak risklerin odağını oluşturuyor.

Bazı ülkelerin kredi notları:

Yunanistan (Greece)

Uzun Vadeli Not (Mortgage Gold/Kur): ‑ BBB‑
Kısa Vadeli Not (A-3)
Görünüm: Pozitif
Bu not, 20 Ekim 2023 tarihinde yatırım yapılabilir seviyeye (BBB‑) yükseltilmiş olup; 2024 baharında “Positive outlook” (pozitif görünüm) olarak güncellenmiştir  .

Bulgaristan (Bulgaria)

Uzun Vadeli Not: ‑ BBB+
Kısa Vadeli Not: A‑2
Görünüm: Sabit (Stable)
Bu, Temmuz 2025’te Euro bölgesine katılma onayı sonrası yapılan bir yükseltmedir (BBB’den BBB+’ya)  .

İtalya (Italy)

Uzun Vadeli Not: ‑ BBB+
Kısa Vadeli Not: A‑2 (onaylandı)
Görünüm: Sabit (Stable)
11 Nisan 2025’te S&P, İtalya’nın notunu BBB’den BBB+’ya yükseltti  .

Gürcistan (Georgia)

Uzun Vadeli Not: ‑ BB (hem yerel hem yabancı para cinsinden)
Kısa Vadeli Not: B
Görünüm: Sabit (Stable)
7 Şubat 2025 tarihli raporda bu notlar teyit edildi  .

Almanya (Germany)

Uzun Vadeli Not: ‑ AAA
Kısa Vadeli Not: A‑1+
Görünüm: Sabit (Stable)
S&P, 31 Ocak 2025 tarihinde Almanya’nın AAA/A‑1+ notunu sabit görünümle onayladı  .

MOODY'S CORPORATION

Moody's Corporation, merkezi Amerika Birleşik Devletleri'nde bulunan, finansal hizmetler alanında faaliyet gösteren küresel bir şirkettir. 1909 yılında kurulmuştur ve özellikle kredi derecelendirme alanındaki çalışmalarıyla tanınır.

Moody's, iki ana bölümden oluşuyor. Birincisi, Moody's Investors Service (MIS): Bu bölüm, şirketlerin, devletlerin ve diğer borçluların kredi notlarını verir. Bu notlar, bir borçlunun borcunu geri ödeme olasılığını değerlendirir ve yatırımcılar için önemli bir referans kaynağıdır. İkincisi de, Moody's Analytics: Bu bölüm, ekonomik araştırmalar, veri analitiği, risk yönetimi çözümleri ve danışmanlık hizmetleri sunar. Finansal kurumlar, şirketler ve devletler için veri ve analiz desteği sağlar.

Moody's, S&P Global ve Fitch Ratings ile birlikte, dünya çapında en etkili üç büyük kredi derecelendirme kuruluşundan biridir. Özellikle ülkelerin kredi notları ve ekonomik görünüm raporları, uluslararası finans piyasalarında önemli etkiler yaratır.

FITCH RATINGS

Fitch Ratings, dünya çapında faaliyet gösteren önde gelen kredi derecelendirme kuruluşlarından biridir. Merkezi New York ve Londra'da bulunan şirket, 1914 yılında John Knowles Fitch tarafından kuruldu.

Fitch’in temel faaliyet alanı, tıpkı Moody's ve S&P gibi, şirketlerin, bankaların, devletlerin ve finansal araçların kredi notlarını veriyor. Bu notlar, bir borçlunun finansal yükümlülüklerini zamanında ve tam olarak yerine getirme kapasitesini gösterir.

Fitch Ratings, genellikle şu alanlarda hizmet veriyor: Ülke kredi notları, şirket kredi derecelendirmeleri, bankacılık ve sigorta sektörü analizleri, tahvil ve diğer borçlanma araçlarının değerlendirilmesi.

Fitch, kredi derecelendirme yanında risk analizi ve finansal araştırmalar alanında da yayınlar yapar. Kuruluş, Fitch Group adlı bir grup altında faaliyet gösterir ve bu grup Hearst Corporation tarafından kontrol ediliyor.

STANDART & POORS

Standard & Poor’s (S&P), ABD New York merkezli önde gelen bir kredi derecelendirme kuruluşudur. Şirket ilk olarak 1860 yılında Poor’s Publishing olarak kuruldu ve 1941’de Standard Statistics ile birleşerek Standard & Poor’s adını aldı.

S&P, ülkelerin ve şirketlerin kredi notlarını belirler, küresel çapta yatırımcılar için finansal analiz ve veri hizmetleri sunar ve ayrıca ABD’deki en büyük 500 şirketi kapsayan S&P 500 gibi borsa endeksleriyle de tanınır.

S&P’nin verdiği notlar, borçlanma araçlarının güvenilirliğini gösterir: En yüksek not: AAA (borç ödeme riski en düşük), notlarının spekülatif seviyesi ise BB ve altı notlardır ve temerrüt ya da iflası temsil eden notu da "D" olarak saptanır. Hükümetlerin, şirketlerin, bankaların ve tahvil ihraç eden kurumların borç ödeme kabiliyetini değerlendiren S&P'nin notları, yatırımcıların risk analizinde çok önemli rol oynar.